Khoảng thời gian dài từ đầu hè đến cuối thu, khi Lý Sơn vào mùa du lịch thì cũng là mùa thu hoạch những con nhum biển béo mập, ngon ngọt nhất trong năm. Ai đã từng thử những món ăn được chế biến từ nhum biển ở Lý Sơn mới hiểu vì sao đây lại là đặc sản tiến vua khi xưa.
Nhum, nhím biển, cầu gai là những tên gọi khác nhau của loại hải sản này. Nhum không phải là đặc sản riêng có ở Lý Sơn, chúng sống thành từng nhóm trong những hốc đá, bám vào rạn san hô hoặc quần cư cùng đám rong rêu để ngụy trang.
Nếu ai nhìn thấy những con nhum lần đầu, hẳn sẽ rất tò mò bởi chúng hình cầu, màu nâu, xanh, đỏ rất đậm, thân có nhiều gai giống như một quả chôm chôm khổng lổ nằm trọn trong lòng bàn tay. Bổ đôi vỏ nhum sẽ thấy thịt và trứng kết lại thành từng múi, màu vàng ươm nổi bật so với màu vỏ xù xì.
Nhum được chế biến theo nhiều cách rất độc đáo và hấp dẫn. Thích nhất là khi vẫn còn đang lênh đênh trên thuyền, cầm những con nhum mới bắt được, dùng thanh tre gỡ nhẹ để thịt nhum bong ra khỏi vỏ, rồi chấm với mù tạt pha muối chanh hoặc xì dầu, thấy vị béo ngậy pha lẫn với vị chua chua, ấm nồng của gia vị quyện vào nhau. Ai cầu kỳ hơn có thể kèm thêm ớt, lạc rang, cải xanh để phụ thêm vị cay, hăng, béo bùi giống như những người dân biển quanh năm “ăn sóng nói gió”.
Món nhum nấu cùng cây chuối non, bắp chuối chát ăn mãi không ngán. Buổi chiều nào đang đùa nghịch thỏa thích cùng sóng nước, thấy trên bờ biển có bếp than hoa đang đặt vỉ nướng nhum với mỡ hành, khói than hoa xèo xèo mùi béo ngậy, thơm phưng phức là chẳng còn bụng dạ nào bơi lội, nhất định phải về bờ. Món ăn đưa cơm nhất là nhum đánh trứng, hay còn gọi là súp nhum.
Nhưng món ăn được truyền miệng nhất khi tới huyện đảo nổi tiếng này phải là cháo nhum. Nhum tươi mới được bắt về được rửa sạch, tách bỏ lấy thịt rồi ướp gia vị, sau đó phi qua hành mỡ. Cạnh đó đặt nồi cháo đã ninh nhừ, vẫn đang sôi sùng sục, đổ thịt nhum vào, đợi một chút cho gạo nở bung, thịt nhum chín mềm quyện vào nhau thành màu ngà ngà vàng là đã được. Sau khi nêm thêm chút nước mắm nhĩ, rắc hành lá, ngò đã thái nhỏ, rắc chút tiêu bột lên đỉnh bát cháo là đã sẵn sàng để thưởng thức.
Cháo nhum phải ăn nóng, có thể ăn kèm rau mầm, trộn đều lên ăn thấy đủ cả vị ngọt đậm đà, có chút béo ngậy của thịt kèm mỡ hành, thơm phức của tiêu và rau thơm, hơi mằn mặn đầu lưỡi bởi thứ nước mắm thứ thiệt của dân biển… Đơn giản hơn, người nấu có thể gỡ nhum tươi, đổ thịt và trứng vào nồi cháo nóng, khuấy vài phút là cũng có được một bát cháo nhum tươi ngon.
Chẳng phải ngẫu nhiên mà nhum là món ăn được những người đi biển ưa chuộng. Sau một ngày dài vận động, du khách và người dân địa phương thường tới chợ đêm Lý Sơn để thưởng thức cháo nhum nóng hổi, vừa húp xì xụp vừa nhâm nhi miếng thịt nhum ngọt mềm tan nhanh trong miệng. Nếu muốn ăn cháo nhum đúng điệu thì phải ăn kèm bánh tráng. Miếng bánh dân dã, bùi béo phổ biến ở nông thôn ấy kết hợp với vị cháo nhum rất hợp vị, nghe cả tiếng bánh vỡ giòn rụm trong miệng như đánh thức mọi giác quan bừng tỉnh.
